Βαριά πρόστιμα σε πολίτες, επιχειρήσεις και δήμους προβλέπονται στο νομοσχέδιο για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών, το οποίο αναμένεται να εισαχθεί σήμερα Παρασκευή στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού, ενώ ενισχύεται ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης και των πολιτών. Όπως είπε ο αρμόδιος υπουργός Σωκράτης Φάμελλος,
τίθενται πλέον οι όροι και το βασικό θεσμικό εργαλείο για την οργάνωση της ανακύκλωσης, ενώ προβλέπονται σημαντικά θέματα σε επίπεδο δήμων και συστημάτων.
Στόχοι μέχρι το 2020 αποτελούν η ανάκτηση, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση σε τοπικό επίπεδο σε ποσοστό 50%, ενώ κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό το κομμάτι της διαλογής στην πηγή και η ανάκτηση του βιοαποδομήσιμου υλικού στον κάδο.
Μάλιστα, στις τοπικές αρχές που έως και σήμερα δεν ανακυκλώνουν παρά μόνο το 4,69% των δημοτικών απορριμμάτων, δίνεται η δυνατότητα να βάζουν πρόστιμο στους πολίτες οι οποίοι δεν συμμορφώνονται, από 200 ευρώ έως και 500 ευρώ ανάλογα με τη βαρύτητα και τη συχνότητα της παράβασης.
Τα πρόστιμα σε πρώτη φάση θα αφορούν εκείνους που κάνουν ζημιά στην ανακύκλωση. Δηλαδή σε όσους πολίτες πετούν οργανικά σκουπίδια στους κάδους ανακύκλωσης. Τα πρόστιμα σε δεύτερη φάση θα συνδεθούν με τη συμμετοχή στα προγράμματα ανακύκλωσης.
«Ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο έχουν αποφασίσει οι δήμοι να κάνουν τη συλλογή, θα έχουν τη δυνατότητα επιβολής προστίμου στους πολίτες τους οι οποίοι δεν συμμορφώνονται με το πρόγραμμα της διαχείρισης των αποβλήτων από τη μεριά του δήμου.
Τα πρόστιμα θα είναι από 200 έως 500 ευρώ και θεωρούμε ότι είναι δίκαιο αυτό για να μπορέσουμε να υποχρεώσουμε – σε εισαγωγικά – τον πολίτη να συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα που κάνει ο ίδιος ο δήμος» τόνισε ο αρμόδιος υπουργός.
Όπως σημείωσε: «Σήμερα ο πολίτης πληρώνει δημοτικά τέλη με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας του. Μπορεί να είναι ο πιο οικολογικά λειτουργών καταναλωτής, να κάνει μείωση, να μην κάνει ανακύκλωση, να κάνει μείωση, να κάνει πρόληψη αποβλήτων, αλλά αυτό να μην έχει καμία επίπτωση στο κόστος ζωής, στο νοικοκυριό, στη λειτουργία της κατοικίας του ή της επιχείρησής του. Αλλά εν προκειμένω ας πάρουμε κατ’ αρχήν πρώτα απ’ όλα την κατοικία.
Η δική μας πρόταση η οποία την έχουμε ήδη καταθέσει στην Κεντρική Ένωση Δήμων είναι ότι πρέπει αυτό να αλλάξει. Να μην πληρώνει δηλαδή ο πολίτης με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας του. Αντίστοιχα να μην πληρώνει ο Δήμος στο φορέα διαχείρισης αποβλήτων με βάση τον πληθυσμό του. Γιατί μέχρι τώρα οι ετήσιες εισφορές στους ΦΟΣΔΑ, στους Φορείς Διαχείρισης των Αποβλήτων, ήταν με βάση πληθυσμιακά χαρακτηριστικά.
Αυτό δεν έδινε κανένα κίνητρο και καμία επιβράβευση. Άρα δεν ήταν και αντικίνητρο, ας το πούμε έτσι αυτή η ισοπεδωτική λογική. Εμείς αυτό που εισάγουμε στη συζήτηση είναι η δυνατότητα να υπάρχει τιμολογιακή πολιτική στους φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ώστε εντός της αυτοδιοίκησης, χωρίς καμία παρέμβαση του κράτους και θεσμικά, αλλά και οικονομικά, χωρίς να παίρνει το κράτος πόρους, αντιθέτως το κράτος πρέπει να υποστηρίζει τη λειτουργία αυτή με πόρους, να επιβραβεύονται στα τέλη που πληρώνει ο κάθε ΟΤΑ οι δημότες του ΟΤΑ και οι επιχειρήσεις του κάθε ΟΤΑ με βάση την απόδοση της ανακύκλωσης.
Αυτό είναι κάτι βέβαια το οποίο κατ’ αρχήν το έχει δεχτεί η Κεντρική Ένωση Δήμων, αλλά εγώ θα περιμένω και τη θεσμική συζήτηση στο Κοινοβούλιο και μας έχει ζητήσει η εφαρμογή του πληρώνω όσο πετάω, για να πούμε λίγο και τον όρο που χρησιμοποιείται διεθνώς, να εφαρμόζεται όχι μόνο σε επίπεδο δήμου, αλλά και σε επίπεδο πολίτη.
Αυτό πρακτικά σημαίνει να υπάρχει μια αντιστοίχιση του συστήματος προσωρινής αποθήκευσης, του κάδου, με τον καταναλωτή, με αυτόν που έχει το λογαριασμό των δημοτικών τελών, την οικογένεια, ανάλογα ποια μονάδα είναι αυτή η οποία χρεώνει τα δημοτικά τέλη και με βάση ζυγολόγιο, ας το πούμε έτσι. Με την ποσότητα των απορριπτόμενων απορριμμάτων να πληρώνει ο πολίτης. Η εφαρμογή του πληρώνω όσο πετάω είναι ευρέως διαδεδομένη στο εξωτερικό, έχει να κάνει με πολλά τεχνικά ζητήματα, με τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά, με το να υπάρχει αντιστοίχιση κάδου με πολίτη, με παραγωγό οικονομικό».
Η εικόνα της ανακύκλωσης
Η σημερινή εικόνα της Ανακύκλωσης δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, ιδιαίτερα των αστικών απορριμμάτων: Το μεγαλύτερο μέρος των δημοτικών αποβλήτων της Ελλάδας καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής (81 %, έναντι 31 % κατά μέσο όρο για την ΕΕ-28), ενώ μόλις το 16% ανακυκλώνεται (ΕΕ 27 %) και 3 % λιπασματοποιείται (ΕΕ 15 %).
Ειδικά η «καθαρή» ανακύκλωση δημοτικών απορριμμάτων πανελλαδικά, δηλαδή οι μπλε κάδοι, οι μικρές μπαταρίες και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, μετά από 16 χρόνια εφαρμογής της ανακύκλωσης, λειτουργίας των ΣΕΔ, του ΕΟΑΝ και άλλων υπηρεσιών, δεκάδες συνέδρια, χιλιάδες εργατοώρες, πολλές μελέτες και εμπειρογνωμοσύνες, εκστρατείες ενημέρωσης και δαπάνη δεκάδων εκατομμυρίων, είναι μόνο 4,69% ενώ ακόμα λιγότερη είναι η ανακύκλωση συσκευασιών που εμπεριέχονται στα δημοτικά απόβλητα.
Το 2016 στην Ελλάδα ανακυκλώθηκαν 15,81 κιλά ανά κάτοικο όταν ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 110 κιλά ανά κάτοικο.
