Η κατάθλιψη είναι κάτι παραπάνω από το παροδικό αίσθημα στεναχώριας και κακουχίας που μας ταλαιπωρεί για μερικές ημέρες και μετά υποχωρεί.
Όλοι οι άνθρωποι παρουσιάζουν εναλλαγές στη διάθεσή τους, επηρεαζόμενοι από τις διάφορες δυσκολίες και καταστάσεις της καθημερινότητας, όμως η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από την επίμονη θλίψη και απελπισία που επιμένει για εβδομάδες ή και για μήνες και που αποτελεί εμπόδιο σε μια ομαλή εργασιακή, κοινωνική και οικογενειακή ζωή.
Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή ή κλινική κατάθλιψη επηρεάζει τον καθένα με διαφορετικό τρόπο, γι’ αυτό και εκδηλώνεται με ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα είναι δυνατό να κατηγοριοποιηθούν ως σωματικά (ψυχοσωματικά), ψυχολογικά και κοινωνικά, ανάλογα με την πτυχή της ζωής του ατόμου που επηρεάζουν.
Ψυχολογικά συμπτώματα
- κακή διάθεση ή λύπη
- απελπισία
- χαμηλή αυτοεκτίμηση
- ευσυγκινησία
- ενοχές
- εμμονή με τα λάθη του παρελθόντος
- νευρικότητα
- ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα θυμού
- απώλεια κινήτρων και ενδιαφέροντος
- δυσκολία λήψης αποφάσεων
- χαμηλά επίπεδα ευχαρίστησης και ικανοποίησης από τη ζωή
- άγχος και ανησυχίες
- αυτοκτονικές σκέψεις και σκέψεις για αυτοτραυματισμό
Σωματικά (ψυχοσωματικά) συμπτώματα
- πιο αργές κινήσεις ή πιο αργή ομιλία απ’ ό,τι συνήθως
- έλλειψη συγκέντρωσης, αποδυνάμωση της μνήμης
- αλλαγές στην όρεξη ή στο σωματικό βάρος (είτε μείωση είτε αύξηση)
- δυσκοιλιότητα
- ανεξήγητοι πόνοι στο σώμα (π.χ. πόνος στη μέση, πονοκέφαλος)
- χαμηλά επίπεδα ενέργειας, επίμονη κόπωση
- πεσμένη λίμπιντο (μειωμένη ερωτική διάθεση)
- αλλαγές στον κύκλο της περιόδου
- διαταραχές ύπνου (π.χ. αϋπνίες, υπερυπνία)
Κοινωνικά συμπτώματα
- χαμηλή παραγωγικότητα στη δουλειά
- κοινωνική απομόνωση, αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων
- παραμέληση των χόμπι και άλλων προσωπικών ενδιαφερόντων
- δυσκολίες στο σπίτι και στην οικογενειακή ζωή
Σοβαρότητα
Η κατάθλιψη συχνά εμφανίζεται σταδιακά, επομένως είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι κάτι δεν πάει καλά. Πολλές φορές οι πάσχοντες προσπαθούν στην αρχή να διαχειριστούν μόνοι τους τα συμπτώματα μέχρι ένας φίλος ή κάποιο άλλο πρόσωπο από το κοντινό περιβάλλον να επισημάνει το πρόβλημα.
Σε γενικές γραμμές οι ειδικοί διακρίνουν την κατάθλιψη σε:
- ήπια: όταν επηρεάζει σε έναν μικρό βαθμό την καθημερινή ζωή
- μέτριας σοβαρότητας: όταν επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την καθημερινή ζωή
- σοβαρή: όταν καθιστά σχεδόν αδύνατη για το άτομο μια ομαλή καθημερινότητα (ορισμένα άτομα με σοβαρή κατάθλιψη εκδηλώνουν επίσης συμπτώματα ψύχωσης.
Κατάθλιψη & πένθος
Είναι συχνά δύσκολο να διακριθεί η κατάθλιψη από τη θλίψη που νιώθει κάποιος λόγω της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου. Υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά στις δύο περιπτώσεις, ωστόσο η θλίψη λόγω πένθους είναι μια φυσική και παροδική κατάσταση ενώ η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος.
Ένα άτομο που πενθεί βιώνει μια θλίψη που έρχεται και φεύγει, είναι όμως σε θέση να πάρει χαρά από μικρά καθημερινά πράγματα και κάνει όνειρα και σχέδια για το μέλλον του. Από την άλλη, ένα άτομο με κατάθλιψη νιώθει θλίψη συνεχώς, δεν απολαμβάνει τη ζωή και δυσκολεύεται να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία.
Άλλοι τύποι κατάθλιψης
Υπάρχουν διάφοροι τύποι κατάθλιψης και ασθένειες στις οποίες η κατάθλιψη αποτελεί σύμπτωμα, όπως:
- Επιλόχεια κατάθλιψη: Εκδηλώνεται μετά τον τοκετό και αντιμετωπίζεται όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, με ψυχοθεραπεία, αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή συνδυασμό των δύο.
- Διπολική διαταραχή: Γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη, χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενα επεισόδια κατάθλιψης και μανίας. Στα επεισόδια κατάθλιψης εκδηλώνονται τα τυπικά συμπτώματα κατάθλιψης που αναφέρθηκαν παραπάνω, ενώ τα επεισόδια μανίας χαρακτηρίζονται από την ακραία ενεργητικότητα και τις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές (π.χ. τζόγος, σπατάλη χρημάτων, σεξ χωρίς προστασία).
- Εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD): Τα συμπτώματα κατάθλιψης εμφανίζονται συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, κυρίως τον χειμώνα, γι’ αυτό και συχνά αποκαλείται «χειμερινή κατάθλιψη».
Πότε να επισκεφτείτε τον ειδικό
Αναζητήστε τη συμβουλή επαγγελματία ψυχικής υγείας εάν σας ταλαιπωρούν τα συμπτώματα της κατάθλιψης κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, κάθε μέρα για περισσότερο από δύο εβδομάδες.
Πηγή: NHS Choices, Mayo Clinic
Όλοι οι άνθρωποι παρουσιάζουν εναλλαγές στη διάθεσή τους, επηρεαζόμενοι από τις διάφορες δυσκολίες και καταστάσεις της καθημερινότητας, όμως η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από την επίμονη θλίψη και απελπισία που επιμένει για εβδομάδες ή και για μήνες και που αποτελεί εμπόδιο σε μια ομαλή εργασιακή, κοινωνική και οικογενειακή ζωή.
Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή ή κλινική κατάθλιψη επηρεάζει τον καθένα με διαφορετικό τρόπο, γι’ αυτό και εκδηλώνεται με ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα είναι δυνατό να κατηγοριοποιηθούν ως σωματικά (ψυχοσωματικά), ψυχολογικά και κοινωνικά, ανάλογα με την πτυχή της ζωής του ατόμου που επηρεάζουν.
Ψυχολογικά συμπτώματα
- κακή διάθεση ή λύπη
- απελπισία
- χαμηλή αυτοεκτίμηση
- ευσυγκινησία
- ενοχές
- εμμονή με τα λάθη του παρελθόντος
- νευρικότητα
- ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα θυμού
- απώλεια κινήτρων και ενδιαφέροντος
- δυσκολία λήψης αποφάσεων
- χαμηλά επίπεδα ευχαρίστησης και ικανοποίησης από τη ζωή
- άγχος και ανησυχίες
- αυτοκτονικές σκέψεις και σκέψεις για αυτοτραυματισμό
Σωματικά (ψυχοσωματικά) συμπτώματα
- πιο αργές κινήσεις ή πιο αργή ομιλία απ’ ό,τι συνήθως
- έλλειψη συγκέντρωσης, αποδυνάμωση της μνήμης
- αλλαγές στην όρεξη ή στο σωματικό βάρος (είτε μείωση είτε αύξηση)
- δυσκοιλιότητα
- ανεξήγητοι πόνοι στο σώμα (π.χ. πόνος στη μέση, πονοκέφαλος)
- χαμηλά επίπεδα ενέργειας, επίμονη κόπωση
- πεσμένη λίμπιντο (μειωμένη ερωτική διάθεση)
- αλλαγές στον κύκλο της περιόδου
- διαταραχές ύπνου (π.χ. αϋπνίες, υπερυπνία)
Κοινωνικά συμπτώματα
- χαμηλή παραγωγικότητα στη δουλειά
- κοινωνική απομόνωση, αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων
- παραμέληση των χόμπι και άλλων προσωπικών ενδιαφερόντων
- δυσκολίες στο σπίτι και στην οικογενειακή ζωή
Σοβαρότητα
Η κατάθλιψη συχνά εμφανίζεται σταδιακά, επομένως είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι κάτι δεν πάει καλά. Πολλές φορές οι πάσχοντες προσπαθούν στην αρχή να διαχειριστούν μόνοι τους τα συμπτώματα μέχρι ένας φίλος ή κάποιο άλλο πρόσωπο από το κοντινό περιβάλλον να επισημάνει το πρόβλημα.
Σε γενικές γραμμές οι ειδικοί διακρίνουν την κατάθλιψη σε:
- ήπια: όταν επηρεάζει σε έναν μικρό βαθμό την καθημερινή ζωή
- μέτριας σοβαρότητας: όταν επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την καθημερινή ζωή
- σοβαρή: όταν καθιστά σχεδόν αδύνατη για το άτομο μια ομαλή καθημερινότητα (ορισμένα άτομα με σοβαρή κατάθλιψη εκδηλώνουν επίσης συμπτώματα ψύχωσης.
Κατάθλιψη & πένθος
Είναι συχνά δύσκολο να διακριθεί η κατάθλιψη από τη θλίψη που νιώθει κάποιος λόγω της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου. Υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά στις δύο περιπτώσεις, ωστόσο η θλίψη λόγω πένθους είναι μια φυσική και παροδική κατάσταση ενώ η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος.
Ένα άτομο που πενθεί βιώνει μια θλίψη που έρχεται και φεύγει, είναι όμως σε θέση να πάρει χαρά από μικρά καθημερινά πράγματα και κάνει όνειρα και σχέδια για το μέλλον του. Από την άλλη, ένα άτομο με κατάθλιψη νιώθει θλίψη συνεχώς, δεν απολαμβάνει τη ζωή και δυσκολεύεται να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία.
Άλλοι τύποι κατάθλιψης
Υπάρχουν διάφοροι τύποι κατάθλιψης και ασθένειες στις οποίες η κατάθλιψη αποτελεί σύμπτωμα, όπως:
- Επιλόχεια κατάθλιψη: Εκδηλώνεται μετά τον τοκετό και αντιμετωπίζεται όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, με ψυχοθεραπεία, αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή συνδυασμό των δύο.
- Διπολική διαταραχή: Γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη, χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενα επεισόδια κατάθλιψης και μανίας. Στα επεισόδια κατάθλιψης εκδηλώνονται τα τυπικά συμπτώματα κατάθλιψης που αναφέρθηκαν παραπάνω, ενώ τα επεισόδια μανίας χαρακτηρίζονται από την ακραία ενεργητικότητα και τις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές (π.χ. τζόγος, σπατάλη χρημάτων, σεξ χωρίς προστασία).
- Εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD): Τα συμπτώματα κατάθλιψης εμφανίζονται συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, κυρίως τον χειμώνα, γι’ αυτό και συχνά αποκαλείται «χειμερινή κατάθλιψη».
Πότε να επισκεφτείτε τον ειδικό
Αναζητήστε τη συμβουλή επαγγελματία ψυχικής υγείας εάν σας ταλαιπωρούν τα συμπτώματα της κατάθλιψης κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, κάθε μέρα για περισσότερο από δύο εβδομάδες.
Πηγή: NHS Choices, Mayo Clinic
