Αστρονόμος απαντά σε ερωτήματα όπως «είναι άραγε ο Ήλιος πορτοκαλί με μία φλόγα γύρω του;»
Όλοι, μικροί και μεγάλοι, μιλάνε για το διάστημα και όσο η ανθρωπότητα κάνει σταδιακά ολοένα πιο τολμηρά διαστημικά βήματα, οι άνθρωποι θα μιλάνε ακόμη περισσότερο. Αλλά συχνά αυτά που λέγονται για το διάστημα, είναι λανθασμένα ή αποτελούν παρανόηση της πραγματικότητας.
Ας δούμε, ενδεικτικά, πέντε τέτοιους μύθους, όπως τους αναφέρει στο άρθρο του το Αθηναϊκό Πρακτορείο το βασίστηκε σε άρθρο της αστρονόμου Λουσιάν Γουόλκοβιτς του Πλανηταρίου ‘Αντλερ του Σικάγο στην «Ουάσιγκτον Ποστ»:
Μύθος Νο 1- Δεν υπάρχει βαρύτητα στο διάστημα:
Τα βίντεο με τους αστροναύτες που αιωρούνται χαριτωμένα -ή ατζαμίδικα- μέσα στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), σαν να κολυμπάνε σε μια θάλασσα από αέρα, οδηγεί πολλούς ανθρώπους στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει καθόλου βαρύτητα εκεί πάνω. Στην πραγματικότητα αν δεν υπήρχε βαρύτητα στο διάστημα, ο ίδιος ο ISS δεν θα μπορούσε να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη.
Από την εποχή του Νεύτωνα μάθαμε ότι η βαρύτητα είναι η αμοιβαία έλξη ανάμεσα σε αντικείμενα με μάζα. Στη Γη βιώνουμε τη βαρύτητα ως το βάρος μας, δηλαδή την έλξη ανάμεσα στη δική μας μάζα και τη μάζα της Γης. Όταν ένα διαστημικό σκάφος ή ο ISS βρίσκονται στο διάστημα, τόσο τα ίδια τα σκάφη όσο και οι αστροναύτες μέσα σε αυτά δεν παύουν να νιώθουν την έλξη από τη βαρύτητα του πλανήτη, απλώς αυτή είναι μικρότερη από ό,τι πάνω στην επιφάνεια της Γης. Αλλά ακόμη και σε ένα μακρινό διαστημικό ταξίδι (όταν κάποτε γίνει), οι άνθρωποι μέσα σε ένα διαστημικό σκάφος θα νιώθουν τη βαρυτική επίδραση άλλων πλανητών και άστρων.
Μύθος Νο 2 – Οι μαύρες τρύπες «ρουφάνε»:
Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι οι μαύρες τρύπες είναι κάτι σαν κοσμικές ηλεκτρικές σκούπες που ρουφάνε ό,τι τις πλησιάζει. Στην πραγματικότητα μια μαύρη τρύπα είναι μια τεράστια συσσώρευση μάζας συμπυκνωμένη σε πολύ μικρό όγκο, που δημιουργεί γύρω της ένας πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο, από το οποίο δεν μπορεί να δραπετεύσει ούτε το πιο γρήγορο πράγμα στο σύμπαν, δηλαδή το φως (γι’ αυτό, άλλωστε, είναι «μαύρες»).
Όπως μάθαμε χάρη στον Αϊνστάιν και τους διαδόχους του, η τεράστια μάζα μιας μαύρης τρύπας καμπυλώνει το χωροχρόνο γύρω της με ακραίο τρόπο, γι’ αυτό συχνά απεικονίζεται ως ρουφήχτρα, χωρίς όμως να είναι κάτι τέτοιο. Όπως κάθε άλλο αντικείμενο με μάζα, η μαύρη τρύπα ασκεί βαρυτική έλξη, απλώς είναι τόσο μεγάλη, που ολόκληρα άστρα περιφέρονται γύρω της. Αν με μαγικό τρόπο στη θέση του Ήλιου μας υπήρχε μια μαύρη τρύπα, η Γη θα συνέχιζε να κινείται γύρω της, χωρίς να «ρουφηχτεί» – αρκεί να μην πλησίαζε πολύ.
Μύθος Νο 3 – Ο Ήλιος είναι κίτρινος:
Τα παιδάκια ζωγραφίζουν τον Ήλιο κίτρινο και οι μεγάλοι επίσης τον βλέπουν έτσι. Στην πραγματικότητα, αν ήμασταν στο διάστημα, ο Ήλιος θα μας φαινόταν λευκός. Η παρανόηση έχει να κάνει με το ότι το φως του, εωσότου φθάσει στα μάτια μας, έχει διασχίσει το μισό ηλιακό σύστημα καθώς και τη γήινη ατμόσφαιρα, που καμπυλώνει, φιλτράρει και διαχέει την ηλιακή ακτινοβολία – ή μάλλον τις ηλιακές ακτινοβολίες.
Το ηλιακό φως περιέχει ακτινοβολίες με διαφορετικές ενέργειες και επειδή το υψηλότερης ενέργειας μπλε φως της ηλιακής ακτινοβολίας διασκορπίζεται και χάνεται περισσότερο, τελικά το φως του Ήλιου που φθάνει στα μάτια μας, φαίνεται πιο κίτρινο από ό,τι είναι πραγματικά. Στο διάστημα, όπου δεν παρεμβάλλεται η ατμόσφαιρα της Γης, το φως του θα φαινόταν άσπρο.
Μύθος Νο 4 – Ο Ήλιος έχει μια φωτιά που καίει:
Αρκετοί άνθρωποι νομίζουν ότι κάποια φωτιά καίει στον Ήλιο, ο οποίος είναι κάτι σαν φούρνος. Ακόμη και όσοι γνωρίζουν πως στην καρδιά του άστρου μας λαμβάνουν χώρα αντιδράσεις πυρηνικής σύντηξης, κάνουν λόγο για «πυρηνικό φούρνο» ή για «καύση» υδρογόνου. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμιά φωτιά και καμιά καύση, ώστε -με τη βοήθεια του οξυγόνου- να απελευθερώνεται ενέργεια από κάποιο καύσιμο.
Ο πυρήνας του Ήλιου είναι ένας τεράστιος επιταχυντής – ένα CERN της φύσης- όπου γίνονται τρομερές συγκρούσεις σωματιδίων, μέσα από τις οποίες ελαφρύτερα στοιχεία, όπως το υδρογόνο, μετασχηματίζονται σε βαρύτερα στοιχεία, όπως το ήλιο. Στην πορεία των σωματιδιακών συγκρούσεων απελευθερώνεται και ενέργεια, που κάνει τον Ήλιο να λάμπει και η οποία φθάνει ως εμάς ως φως και θερμότητα.
Μύθος Νο 5 – Είναι τρομερά δύσκολο να διασχίσει κανείς τη ζώνη των αστεροειδών:
Ένας πολύ μεγάλος αριθμός διαστημικών βράχων διαφόρων μεγεθών κινούνται μεταξύ του ‘Αρη και του Δία, κάτι που ακούγεται επικίνδυνο, ιδίως αν έχει δει κανείς ταινίες επιστημονικές φαντασίας, όπως «Η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται», όπου το διαστημόπλοιο κάνει «σλάλομ» για να αποφύγει τους απειλητικούς αστεροειδείς.
Στην πραγματικότητα η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) έχει ήδη στείλει ουκ ολίγες αποστολές που πέρασαν μέσα από τη ζώνη των αστεροειδών χωρίς κανένα πρόβλημα. Ο λόγος είναι ότι, παρόλο που σε σχέση με το αχανές διάστημα όντως αυτή η ζώνη έχει περισσότερα αντικείμενα, αυτά δεν παύουν να απέχουν μεταξύ τους εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα. ‘Αρα ακόμη και ένας τυφλός πιλότος διαστημοπλοίου δύσκολα θα τρακάρει!
