Πρωτοχρονιάτικα έθιμα στα Δωδεκάνησα: Η μπουλουστρίνα, το αμίλητο νερό και ο μπακλαβάς που «χαλάει» ο γαμπρός

Το νερό που φέρνουν χωρίς να μιλάνε, τα παραδοσιακά γλυκά, ο «καλός» μπακλαβάς που θα... χαλάει ο γαμπρός. Είναι μερικά από τα ξεχωριστά έθιμα της Πρωτοχρονιάς που τηρούνται ακόμη και σήμερα στα Δωδεκάνησα.

Στη Λέρο, μόλις αλλάξει ο χρόνος, το ποδαρικό γίνεται από κάποιον που μπαίνει κρατώντας ένα δοχείο με νερό και μια πέτρα. Με το νερό ραντίζουν τα τέσσερα καντούνια (γωνιές) και εύχονται «όπως η πέτρα είναι γερή έτσι να ναι και η υγειά σας όλο το χρόνο». Ακόμη, ο «αρχηγός» της οικογένειας μπαίνει με τρία βήματα και λέει «ένα, δύο, τρία μέσα τα καλά», ενώ στη συνέχεια κάνει τρία βήματα πίσω και λέει «ένα, δύο, τρία έξω τα κακά».





Σπάει μετά το ρόδι σε μια γωνιά της πόρτας και αφήνει σαράντα κούνια μέσα στο σπίτι για σαράντα ημέρες. Πολλές φορές το νερό το φέρνουν το πρωί της Πρωτοχρονιάς. Σηκώνονται πολύ πρωί πριν
βγει ο ήλιος και το νερό το λένε αμίλητο, γιατί καθώς το φέρνουν δεν μιλάνε καθόλου. Ρίχνουν στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού νερό και λένε «όπως τρέχει το αθάνατο νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά και τα πλούτη στο σπίτι».

Επίσης, στη Λέρο το πρωί της Πρωτοχρονιάς έσφαζαν έναν μαύρο πετεινό που τον φύλαγαν όλο το χρόνο για αυτή την ημέρα. Έπρεπε να είναι οπωσδήποτε μαύρος. Γυρίζανε ανατολικά το κεφάλι του, τον έσφαζαν και τον έκαναν σούπα, σύμφωνα με το ΑΠΕ.

Η μπουλουστρίνα

Ενα από τα έθιμα που διατηρείται ακόμα και σήμερα στην περιοχή της Δωδεκανήσου την Πρωτοχρονιά είναι αυτό της «μπουλουστρίνας». Τα μικρά παιδιά την πρώτη μέρα του χρόνου επισκέπτονται τους συγγενείς (γιαγιάδες, παππούδες, θείους, νονούς) και παίρνουν από αυτούς χρηματικό ποσό εν είδει δώρου το οποίο ονομάζεται μπουλουστρίνα.

Νερό και πιάτο στο εικονοστάσι

Σε χωριά της Ρόδου, αλλά και σε άλλα νησιά, αποβραδίς αφήνουν κοντά στο εικονοστάσι ένα ποτήρι νερό κι ένα πιάτο με τρία κομμάτια μπακλαβά ή εφτάζυμου ή βασιλόπιτας, το ένα του Χριστού, το άλλο του Άη Βασίλη και το τρίτο του φτωχού.

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι νέοι της Κω κρατώντας μεγάλα ομοιώματα εκκλησιάς ή καραβιού, κατάλληλα στολισμένα και φωτισμένα, ψάλλουν τα κάλαντα του νησιού.

Την Πρωτοχρονιά όλες οικογένειες της Κω συνηθίζουν να φτιάχνουν τον «μπακλαβά» από φύλλα ζύμης που ανοίγουν με το «πιτθαριόξυλο» και τα απλώνουν στο ταψί με σησάμι καβουρδισμένο και καρύδι ή αμύγδαλο. Οι οικογένειες, που έχουν κορίτσια αρραβωνιασμένα και τα πλουσιόσπιτα κάνουν δυο ταψιά μπακλαβά, τον «καλό» δηλαδή το μεγάλο ταψί και τον «κέλη» δηλαδή το παρακατιανό μικρό ταψί, για να φαγωθεί την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Τον καλό θα τον χαλάσει, θα πάρει, δηλαδή, το πρώτο κομμάτι από το ταψί, που βάζουν μπροστά του, ο γαμπρός ή παλαιότερα ο παπάς, που έβγαινε στα χωριά και αγίαζε για το καλό του χρόνου.