Η γερμανόφωνη εφημερίδα LUXEMBURGER WORT φιλοξενεί ανάλυση του Sergio de la Parra, επιστημονικού συνεργάτη του «Centre virtuel de la connaissance sur l’Europe», με τίτλο «Ελληνική κρίση: Πολλοί δρώντες, κανένας υπεύθυνος», στην οποία με αφορμή το ελληνικό ζήτημα και την εξέλιξή του σε επίπεδο ΕΕ από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο του 2015 προβάλλεται το «δημοκρατικό έλλειμμα» της ΟΝΕ.
Η ανάλυση αναφέρει :
«Πέρασαν τέσσερις μήνες από την αμφιλεγόμενη συμφωνία ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους πιστωτές της. Ένας εκ των βασικών δρώντων αυτού του επεισοδίου ήταν ο επικεφαλής του Eurogroup, ο οποίος έγινε εσχάτως δεκτός για ακρόαση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή η συνάντηση έφερε ακόμη μια φορά στο φως τις ελλείψεις ενός συστήματος, όπου αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις είναι εντελώς απομονωμένοι από αυτούς που υφίστανται τις συνέπειες των αποφάσεών τους.
Τα γεγονότα του περασμένου Ιουλίου κατέδειξαν με τραγικό τρόπο το ζήτημα του δημοκρατικού ελλείμματος της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). Η κυβέρνηση Τσίπρα εξελέγη τον Ιανουάριο με την υπόσχεση να θέσει τέρμα στα μέτρα λιτότητας που συνδέονται με τη χρηματοδοτική βοήθεια της ΕΕ και του ΔΝΤ. Έξι μήνες και ένα δημοψήφισμα μετά, προκειμένου να αποφύγει μια επικείμενη χρεωκοπία και μια ενδεχόμενη έξοδο από την Ευρωζώνη, είναι αναγκασμένη να υπογράψει με τους πιστωτές της μια συμφωνία που αντιπροσωπεύει την ίδια την άρνηση του προεκλογικού της προγράμματος. Από την πλευρά της πολιτικής, μιλά κανείς για ‘ταπείνωση’, από την νομική πλευρά για ‘δημοκρατικό έλλειμμα’.
Αυτή η αμφιλεγόμενη συμφωνία άνοιξε το δρόμο για ένα τρίτο πρόγραμμα οικονομικής στήριξης προς την Ελλάδα. Της χορηγήθηκαν δάνεια ύψους 86 δις. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕSM). Σε αντάλλαγμα, η ελληνική κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο υιοθετούν υποχρεωτικά από τον Ιούλιο και μετά μεταρρυθμίσεις που υποδεικνύονται στο Μνημόνιο Συμφωνίας που υπεγράφη με τους ευρωπαίους πιστωτές. Εν τέλει αυτό το κείμενο είναι που συνιστά το νέο πρόγραμμα του κ. Τσίπρα. Είναι διαμετρικά αντίθετο με το ‘πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης’, με το οποίο το κόμμα του κατέβηκε στις εκλογές του Ιανουαρίου. Το Μνημόνιο αποσκοπεί στο να αυξήσει το συντομότερο δυνατό τα πλεονάσματα στον προϋπολογισμό και να διασφαλίσει τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αντίθετα είχε ως στόχο κατά προτεραιότητα να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση που πλήττει τη χώρα και να ξαναδώσει ανάσα στην οικονομία χάρη στη μείωση των φόρων και σε ένα σχέδιο επενδύσεων.
Έκτοτε, πρέπει να εκπλήσσεται κανείς επειδή, σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου, λιγότερο από το 30% των Ελλήνων δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη λειτουργία της δημοκρατίας στην ΕΕ; Και επειδή παρόμοια αποτελέσματα επιβεβαιώνονται και σε άλλα κράτη-μέλη που επωφελήθηκαν από την ΄αλληλεγγύη΄ της ΕΕ; Είναι ακόμη πιο ντροπιαστικό το γεγονός ότι η δημοκρατία εμφανίζεται μεταξύ των ιδρυτικών αξιών της ΕΕ στην επικεφαλίδα των Συνθηκών…
Αυτό που αμφισβητείται εδώ είναι η ίδια η λειτουργία της ΟΝΕ, όπως τροποποιήθηκε από το 2010 για να αντιμετωπίσει την κρίση. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, που υιοθετήθηκαν εν τάχει και αναμιγνύουν το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, μετάλλαξαν εκ βάθους την ΟΝΕ, επιδεινώνοντας κάποιες από τις ελλείψεις της. Κι ενώ ένα μέρος, που αφορά στην πρόληψη, ενισχύσει την ευρωπαϊκή εποπτεία στις οικονομικές και νομισματικές πολιτικές των κρατών-μελών, το μέρος, που αφορά στη διόρθωση, αποβλέπει στην παροχή στήριξης στα κράτη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, χάρη στη δημιουργία μηχανισμών οικονομικής στήριξης, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας. Αυτές οι εξελίξεις περιλαμβάνουν μια μαζική μεταφορά εθνικών αρμοδιοτήτων στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Όμως οι μηχανισμοί που εγγυώνται τη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων σε επίπεδο κρατών-μελών δεν αναπαράχθηκαν αντίστοιχα και στο ανώτατο επίπεδο, και πιο συγκεκριμένα η υποχρέωση αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις να λογοδοτούν στους πολίτες ή στους εκπροσώπους τους.
Από την μια πλευρά, η νέα ευρωπαϊκή οικονομική ΄διακυβέρνηση΄ συμβάλλει στην ενίσχυση της κυριαρχίας της εκτελεστικής εξουσίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης, το Συμβούλιο ή ακόμη και το Eurogroup είδαν τις εξουσίες τους να ενισχύονται. Αυτός ο τελευταίος θεσμός ειδικότερα, που ενώνει τους Υπουργούς Οικονομίας της Ευρωζώνης, διαδραματίζει έναν από τους κεντρικούς ρόλους σε αυτό το νέο περιβάλλον. Αυτό είναι επικεφαλής του ΕSM και αποφασίζει τη χορήγηση χρηματοδοτικής βοήθειας σε ένα κράτος-μέλος, καθώς και τους όρους που συνδέονται με αυτήν. Στη συνέχεια αυτό είναι που δίνει εντολή στους εκπροσώπους της Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ (η πρώην Τρόικα) να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις με το κράτος που δέχεται τη βοήθεια και να επιτηρούν την εφαρμογή των προγραμμάτων στήριξης. Από την άλλη πλευρά, το Ευρωκοινοβούλιο, ο μοναδικός θεσμός που έχει εκλεγεί απευθείας από τους ευρωπαίους πολίτες, διαθέτει την αρμοδιότητα να … συνομιλεί με τους άλλους θεσμούς για τις αποφάσεις που ελήφθησαν. Σε εθνικό επίπεδο, η αρμοδιότητα του κοινοβουλευτικού ελέγχου επί της εκτελεστικής εξουσίας μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις : το Κοινοβούλιο μπορεί να άρει την εμπιστοσύνη του προς την κυβέρνηση και έτσι να προκαλέσει την πτώση της.
Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, μόνο η Επιτροπή είναι υπεύθυνη έναντι του Ευρωκοινοβουλίου. Οι άλλοι συνομιλητές της ?παρά τις αξιοσημείωτες αρμοδιότητες που διαθέτουν- δε φέρουν ευθύνη έναντι κανενός.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό σημαίνει ότι το Eurogroup, που έχει την αρμοδιότητα για τα επιμέρους προγράμματα οικονομικής στήριξης από το 2010, δεν οφείλει να λογοδοτήσει ούτε στους Έλληνες εκπροσώπους ούτε στους εκπροσώπους των κρατών-δανειστών. Κατά παράδοξο τρόπο, η ελληνική κυβέρνηση μένει να υπόκειται η ίδια στις κυρώσεις των ψηφοφόρων της και των εκπροσώπων τους, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνει η ίδια έχουν σε μεγάλο μέρος τους υποβληθεί από το εξωτερικό. Και παρόλα αυτά οι ευρωβουλευτές θα είχαν άδικο να μην εκμεταλλευθούν όλο το δυναμικό των εργαλείων που έχουν στη διάθεσή τους. Αφοπλισμένοι ελεγκτές, οφείλουν να εμφανίζονται όλο και πιο προσεκτικοί επειδή τα μέσα τους είναι περιορισμένα. Ακριβώς την αντίθετη εντύπωση έδωσε στις 10 Νοεμβρίου η ακρόαση του Ολλανδού ΥΠΟΙΚ και επικεφαλής του Eurogroup J.Dijsselbloem. Κανένας δεν του ζήτησε εξηγήσεις για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015. Γιατί δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθεί μια λύση αποδεκτή και από τις δύο πλευρές; Ποιος ήταν ο ρόλος του ως επικεφαλής του Eurogroup, του βασικού φορέα της διαπραγμάτευσης; Κανένας δεν τον διέψευσε, καθώς αυτός συνέχιζε να υπεραμύνεται της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων στήριξης που έχουν εφαρμοστεί από την αρχή της κρίσης. Ποια επιχειρήματα έχει αυτός έναντι της συναίνεσης, που όλο και διευρύνεται, σχετικά με το παράλογο αποτέλεσμα των πολιτικών λιτότητας που υιοθετήθηκαν από το 2010; Τι αποδείξεις έχει, όταν επιρρίπτει την ευθύνη για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας στην παρούσα κυβέρνηση;
Οι ευρωβουλευτές θα έπρεπε να μπορούσαν, χάρη σε επίμονες ερωτήσεις, να καταστήσουν φανερές τις ελλείψεις του παρόντος συστήματος και να καταδείξουν ότι αυτό δεν επιτρέπει ούτε να απαλλάσσεται κάποιος από τις ευθύνες του ούτε διασφαλίζει μια επαρκή διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Με δύο λόγια : Το σύστημα δεν εγγυάται τη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων που έχουν υιοθετηθεί. Πέρα από αυτό, οι ευρωβουλευτές χάθηκαν μέσα σε μάταιες επιθέσεις και αιτήματα για περισσότερη δημοκρατική νομιμοποίηση, που τα απηύθηναν ακριβώς σε αυτόν που έχει το λιγότερο συμφέρον να δει την κατάσταση να προοδεύει!
Υπό αυτές τις συνθήκες θα πρέπει αναμφίβολα να περιμένει κανείς το 2017, όπως ανακοινώθηκε από την Επιτροπή Juncker, για να δει μια πρόοδο στον τομέα αυτό, με την ενσωμάτωση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Ένας κοινοτικός ΕSM, και όχι πλέον διακυβερνητικός, θα είχε τουλάχιστον τρία πλεονεκτήματα. Πρώτα-πρώτα, θα συνέδεε τα επόμενα προγράμματα στήριξης με το σεβασμό των ευρωπαϊκών κανόνων ως προς τα κοινωνικά δικαιώματα. Στη συνέχεια θα επέτρεπε να εγκαθιδρυθεί μια σχέση πολιτικού χαρακτήρα μεταξύ αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις και των εκλεγμένων εκπροσώπων των κρατών που οι
αποφάσεις αυτές τα αφορούν.
Τέλος, η σχέση ισχύος μεταξύ των κρατών-δανειστών και του κράτους-δανειζόμενου, η οποία έχει χάσει την ισορροπία της, θα εξελισσόταν επίσης για να δώσει τη θέση της σε μια σχέση περισσότερο πολιτικής φύσης παρά οικονομικής, στο πλαίσιο της οποίας η ιδέα της δημοκρατίας δε θα ήταν τελικά εκτός τόπου».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου