Στην αυγή του καινούργιου αιώνα πολλοί πίστεψαν πως η ποίηση είχε αρχίσει να αποχωρεί από την ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Ήταν η εποχή της κυριαρχίας τουμυθιστορήματος, που έτεινε να υποσκελίσει όχι μόνο την ποίηση, αλλά και το διήγημα.
Τα χρόνια πέρασαν και η ελληνική κοινωνία βρέθηκε ανάμεσα σε τρομακτικές συμπληγάδες.
Η ποίηση, όμως, όχι μόνο δεν υποχώρησε τελικά, αλλά και σήκωσε το ανάστημά της προκειμένου να διαγράψει μια καινούργια πορεία καθώς στους κόλπους της εμφανίστηκαν πολλές και εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους νέες φωνές. Ποια είναι μετά από όλα αυτά η ταυτότητα των νέων ποιητών σήμερα;
Τι ακριβώς επιζητούν με τα βιβλία τους και πώς ανταποκρίνονται στα μηνύματα των καιρών; Κι ακόμα, ποιο θεωρούν πως είναι το στίγμα τους, το δικό τους και των άλλων;
Η Άννα Γρίβα είναι γεννημένη το 1985, έχει σπουδάσει ελληνική φιλολογία και στο ενεργητικό της εγγράφονται, από το 2010 που ξεκίνησε, τρεις ποιητικές συλλογές.
«Θεωρώ», λέει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «ότι οι νέοι ποιητές έχουν ένα στίγμα στο οποίο μπορούν να περιληφθούν όλοι. Σε σχέση με άλλες εποχές, διακρίνω μια μεγαλύτερη απόκλιση αναζητήσεων ανάμεσα στους δημιουργούς, πράγμα που πηγάζει και από τις επιρροές των διαφορετικών αναγνωσμάτων και πνευματικών ερεθισμάτων.
Πάντως βλέπω ότι όσοι πατούν στέρεα στην ελληνική ποιητική παράδοση, έχουν και μεγαλύτερες δυνατότητες στον τρόπο που χειρίζονται και πρωτοτυπούν στη γλώσσα. Από την άλλη, οι "διεθνείς" επιρροές είναι πολλές και αυτό έχει ενδιαφέρον. Προσωπικά με εμπνέουν οι μύθοι, η παιδική ηλικία και τα ατομικά ή συλλογικά τραύματα της Ιστορίας και νομίζω ότι συμβαδίζω με κάποιους άλλους νέους δημιουργούς σε αυτά τα σημεία».
Πόσο αγγίζουν την Α. Γρίβα τα φαινόμενα της εποχής μας; «Οι περισσότεροι νέοι ποιητές αντιδρούν άμεσα με τους στίχους τους σε επίκαιρα ζητήματα, συχνά χρησιμοποιώντας μια πικρή ειρωνεία που κατά τη γνώμη μου πηγάζει περισσότερο από τον Καρυωτάκη παρά από τον Καβάφη.
Εγώ ανήκω σε εκείνους που επιλέγουν έναν πιο έμμεσο τρόπο, καθώς προτιμώ να θίγω τα αιώνια μεταφυσικά ερωτήματα. Πώς συνδέονται αυτά με το επίκαιρο; Νομίζω ότι οι αιώνιες αγωνίες μάς φέρνουν ενώπιον των λαθών μας, τωρινών και παλαιότερων. Η καταβύθιση ίσως αναδείξει την αλήθεια και την αυτογνωσία κάποτε».
Ο Θωμάς Ιωάννου έχει γεννηθεί το 1979 και είναι γιατρός νευρολόγος. Η ποιητική του συλλογή «Ιπποκράτους 15» τιμήθηκε το 2012 με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα. Λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
«Η ποιητική έκφραση του καιρού μας χαρακτηρίζεται από μία γοητευτική ''βιοποικιλότητα'' που ενδεχομένως καθιστά περιττή την ύπαρξη μιας κοινής συνισταμένης. Όσο κι αν φαντάζει θελκτική η απόσβεση του προσώπου του ποιητή χάριν μιας δημιουργικής ασάφειας στίγματος, δεν νοείται κατ' εμέ ποιητική ουσία που δεν φέρει το δακτυλικό αποτύπωμα του δημιουργού.
Θεωρώ πρωταρχικής σημασίας την ύπαρξη μιας γραφής που στρέφεται εναντίον και του εαυτού της, διατηρώντας επιφυλάξεις ακόμα και για το πλέον αυτονόητο, διασαλεύοντας την καθεστηκυία πνευματική τάξη.
Η οριακή αυτή επιλογή κινείται στο δίπολο όλα ή τίποτα, διακινδυνεύοντας τη ''σωματική ακεραιότητα'' όσων εμπλέκονται και αποστρεφόμενη τα άσφαιρα πυρά που μόνο κρότο κάνουν. Θεωρώντας την ποίηση μια ακραία πράξη πνευματικής βίας η οποία στηρίζεται στον αιφνιδιασμό, έχω επιλέξει να πυροβολώ εξ επαφής με σιγαστήρα».
Τι πιστεύει ο Θ. Ιωάννου για τη σχέση της ποίησης με τα συλλογικά ζητήματα;
«Οι ποιητές προσπαθώντας να αποδείξουν πως διαθέτουν κοινωνικά αντανακλαστικά, προσαρμόζονται ατάκτως στο λεγόμενο πνεύμα της εποχής, αγωνιώντας να το εκφράσουν. Η τάση υιοθέτησης πιο εξωστρεφών σχημάτων λόγου, ώστε να προσεγγιστεί ένα ευρύτερο κοινό, συχνά φλερτάρει με τη συνθηματολογία και εξαντλείται στον βραχύ ορίζοντα της επικαιρικότητας.
Είναι ίσως αναγκαίος όσο ποτέ o συντονισμός της εσωτερικής φωνής του δημιουργού με ένα πληθυντικό εγώ, ώστε να προκύψει ένα δραστικό ποιητικό ιδίωμα που όχι μόνο θα δίνει το στίγμα του καιρού μας, αλλά θα αποκαταστήσει και τη χαμένη κυριολεξία των λέξεων.
Σε εποχές ακραίου θορύβου, ας επιλέξουμε μια γραφή με συμπαθητική μελάνη, αφήνοντας στους αποδέκτες του λόγου μας το περιθώριο να αποκρυπτογραφήσουν οι ίδιοι τα μηνύματα, θέτοντάς τους ενώπιον των ευθυνών τους. Εξάλλου, μονάχα μια γραφή που τολμά να γίνει δυσάρεστη, μπορεί να φανεί χρήσιμη».
Η Βασιλεία Οικονόμου είναι γεννημένη το 1983, σπούδασε Ιστορία και πριν από μερικούς μήνες κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική της συλλογή υπό τον τίτλο «Τα υπόλοιπα της αφαίρεσης».
Παρατηρεί για τη γενιά της: «Όταν μιλάμε για νέους ποιητές, δεν θα 'πρεπε να παραβλέπουμε το γεγονός ότι η σημερινή ποιητική γενιά μεγάλωσε με την έκρηξη του διαδικτύου, απέκτησε πρόσβαση σε τεράστιο όγκο πληροφοριών, ήρθε σε επαφή με πολλές παράλληλες πραγματικότητες και οι επιρροές της έγιναν παγκόσμιες.
Λογικό επακόλουθο θεωρώ το γεγονός ότι σήμερα υπάρχει μια μεγάλη ποικιλομορφία στο ύφος, στη θεματική και στον τρόπο γραφής, με ίσως μοναδικό κοινό στοιχείο τα γλωσσικά και λογοτεχνικά θεμέλια στα οποία βασίζεται ο νέος ποιητής και ίσως τελικά και τη μοναξιά με την οποία βλέπει και βιώνει τον κόσμο. Προσωπικά, νιώθω σίγουρα άνθρωπος της εποχής μου και κομμάτι της γενιάς μου».
Τι σκέφτεται η νεαρή ποιήτρια για όσα συμβαίνουν καθημερινά τριγύρω μας;
«Ζούμε σε δύσκολους καιρούς για τους οποίους η γενιά μου είναι αλήθεια πως δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένη. Εντούτοις νομίζω ότι τα αντανακλαστικά μας λειτούργησαν καλά. Σε επίπεδο ποιητικής δημιουργίας αλλά, πιο σημαντικό, και σε επίπεδο ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Υπάρχουν νέοι ποιητές που επιχειρούν να μιλήσουν άμεσα για την κοινωνική δυστυχία και την αποξένωση που δημιούργησε η κρίση. Ωστόσο θεωρώ πως κάθε ποίημα, σε ό,τι κι αν αναφέρεται, είναι διυλισμένο μέσα από τη ματιά του ποιητή που είναι αναπόφευκτα διαποτισμένη από την κοινωνική πραγματικότητα την οποία βιώνει».
Πώς βλέπουν, όμως, τους νέους ποιητές οι παλαιότεροι;
Ο ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, που ανήκει στη γενιά του 1970, παρατηρεί πως όσοι ποιητές βρίσκονται ανάμεσα στα τριάντα και τα τριανταπέντε δεν μοιάζει να διαθέτουν μια πολύ συγκεκριμένη ταυτότητα:
«Θα έλεγα πως δεν επικοινωνούν καν μεταξύ τους. Είναι παιδιά της διαδικτυακής μοναξιάς. Δεν έχουν τεχνικά χαρακτηριστικά που να τους ενώνουν, δεν αισθάνονται ότι ανήκουν σε κάποια γενιά, δεν διαθέτουν κοινά διαβάσματα. Τα τελευταία, μάλιστα, είναι ετερόκλιτα και ενδεχομένως τυχαία - δεν μπορείς να αναγνωρίσεις καταβολές. Το αξιοσημείωτο είναι πως αν στην παλαιότερη παραγωγή οι γυναίκες εκπροσωπούσαν ένα περιορισμένο ποσοστό συμμετοχής, σήμερα η αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει γίνει πενήντα-πενήντα».
Και η κρίση; Πώς την αντιμετωπίζουν οι νέοι ποιητές;
«Νομίζω πως ό,τι κάνουν με την κρίση, δεν το κάνουν συνειδητά. Στα βιβλία τους υπάρχει, παρόλα αυτά, μια εκτεταμένη κοινωνική προβληματική, που ξεκινάει από την οικονομική εξαχρείωση και την επαιτεία και φτάνει μέχρι την έλλειψη προσωπικής επαφής».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου