Η Μαρία Μαγδαληνή ήταν η αμαρτωλή πόρνη που εξιλεώθηκε για τα απόκρυφα Ευαγγέλια που προκαλούν την οργή της εκκλησίας, ήταν η σύζυγος του Χριστού που έφερε στον κόσμο το παιδί του. Είναι μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του χριστιανισμού και ταινίες όπως ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» έχουν δημιουργήσει ένα πολύ ελκυστικό μυστήριο γύρω από αυτήν.
Όμως, σύμφωνα με την ορθόδοξη εκκλησία, η Μαρία Μαγδαληνή δεν ήταν τίποτα από όλα αυτά. Η Μαρία καταγόταν από τα Μάγδαλα, από όπου προέκυψε και το όνομα Μαγδαληνή. Ήταν μία απ’ τις γυναίκες που ακολουθούσαν και βοηθούσαν οικονομικά τον Χριστό και τους μαθητές του. Πρώτη φορά αναφέρεται το όνομά της στο Ευαγγέλιο του Λουκά και του Μάρκου, σύμφωνα με τα οποία ο Χριστός έβγαλε «επτά δαιμόνια» από μέσα της. Η πιο πιθανή εξήγηση του όρου «επτά δαιμόνια» ήταν ότι τη θεράπευσε από κάποια πολύ σοβαρή ασθένεια. Αργότερα, η καθολική
εκκλησία απέδωσε τα δαιμόνια ως τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα.
Η Μαρία Μαγδαληνή εμφανίζεται ξανά στη Σταύρωση. Όλα τα Ευαγγέλια την κατονομάζουν ανάμεσα στις γυναίκες που παρακολούθησαν τη Σταύρωση του Χριστού, αψηφώντας τον κίνδυνο της σύλληψης απ’ τους Ρωμαίους. Μετά την αποκαθήλωση, η Μαρία Μαγδαληνή ήταν μία απ’ τις γυναίκες που άλειψαν το σώμα του Χριστού με μύρο και ήταν η πρώτη που Τον είδε μετά την Ανάσταση. Στην ορθόδοξη παράδοση, η Μαρία Μαγδαληνή δεν ήταν μία πανέμορφη νεαρή πόρνη, αλλά μία σεβάσμια γυναίκα μέσης ηλικίας.
Μετά την Ανάσταση, ταξίδεψε στη Ρώμη, όπου ανακοίνωσε στον αυτοκράτορα Τιβέριο ότι ο Χριστός ήταν υιός του Θεού. Έμεινε με τη Θεοτόκο μέχρι την Κοίμησή της και αφού κήρυξε το Ευαγγέλιο σε πολλές χώρες της Μεσογείου, εγκαταστάθηκε στην Έφεσο μέχρι το τέλος της ζωής της.
Μαρία Μαγδαληνή, η μετανοημένη πόρνη
Η «πόρνη» Μαρία Μαγδαληνή είναι αποτέλεσμα μίας «θεολογικής σύγχυσης». Στο Ευαγγέλιο του Λουκά, λίγο πριν αναφερθεί το όνομα της Μαρίας Μαγδαληνής για πρώτη φορά, περιγράφεται το εξής επεισόδιο. Μία ανώνυμη ιερόδουλη επισκέφτηκε τον Ιησού στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου και μετανοημένη για τις αμαρτίες της, έπλυνε τα πόδια του με μύρο και τα σκούπισε με τα λυτά, μακριά μαλλιά της. Αντιθέτως, στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, η ιερόδουλη συναντά τον Χριστό στο σπίτι του Σίμωνα του Λεπρού στη Βηθανία. Όμως, στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη, στη Βηθανία τα πόδια του Ιησού πλύθηκαν από τη Μαρία, την αδερφή του Λαζάρου, η οποία ήθελε να τον ευχαριστήσει επειδή ανέστησε τον αδερφό της. Μαρία Μαγδαληνή, Τιτσιάνο, 1531
Οι δύο ανώνυμες ιερόδουλες, η Μαρία απ’ τη Βηθανία και η μυροφόρος Μαρία Μαγδαληνή, έγιναν ένα άτομο. Όσοι μελετούσαν προσεκτικά τις επίσημες πηγές γνώριζαν ότι ήταν διαφορετικά πρόσωπα, αλλά δεν ίσχυε το ίδιο για όλους τους ιερείς και κήρυκες της καθολικής εκκλησία, που προέρχονταν από κατώτερες κοινωνικές τάξεις και είχαν ελλιπή μόρφωση. Η «σύμπτυξη» επισημοποιήθηκε το 591 από τον Πάπα Γρηγόριο Α’. Είναι γνωστός και ως «Γρηγόριος ο Μέγας» και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους θρησκευτικούς ηγέτες της ιστορίας. Με ένα κήρυγμά του, ο Γρηγόριος ένωσε τη Μαρία Μαγδαληνή με την ιερόδουλη που έπλυνε τα πόδια του Χριστού:
«Αυτή που ο Λουκάς αποκαλεί αμαρτωλή γυναίκα, αυτή που ο Ιωάννης αποκαλεί Μαρία, πιστεύουμε ότι είναι η Μαρία απ’ την οποία βγήκαν τα επτά δαιμόνια σύμφωνα με τον Μάρκο. Και τι θα μπορούσαν να είναι αυτά τα επτά δαιμόνια, αν όχι τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα;». Την εποχή του Γρηγορίου, η Ευρώπη μαστιζόταν από την πανούκλα, την οποία ο κόσμος αντιμετώπιζε ως την τιμωρία του Θεού για τους αμαρτωλούς. Ο Γρηγόριος κήρυξε τη μετάνοια και τον άμεμπτο βίο ως το μοναδικό τρόπο προφύλαξης απ’ την αρρώστια και παρουσίασε την «ιερόδουλη Μαρία Μαγδαληνή» ως το απόλυτο σύμβολο της εξιλέωσης: «Είναι εμφανές, αδερφοί μου, ότι η γυναίκα προηγουμένως χρησιμοποιούσε το μύρο για να αλείψει το κορμί της, ετοιμάζοντάς το για απαγορευμένες πράξεις. Αυτά που επιδείκνυε προκλητικά, τώρα θα το προσφέρει στο Θεό με ένα αξιέπαινο τρόπο. Φρόντιζε τα μαλλιά της για να τονίσει την ομορφιά της, αλλά τώρα τα μαλλιά της στεγνώνουν τα δάκρυά της. Είχε πει περήφανες, αλαζονικές κουβέντες με το στόμα, που τώρα φιλά τα πόδια του Κυρίου. Για κάθε απόλαυση που έζησε, τώρα κάνει θυσίες. Μετέτρεψε τα εγκλήματά της σε αρετές, για να μετανοήσει και να υπηρετήσει το Θεό».
Στην ορθόδοξη εκκλησία όμως, η ταύτιση της Μαρίας Μαγδαληνής με την πόρνη είναι βλασφημία. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει ότι η πόρνη που μετανόησε περιγράφεται στα Ευαγγέλια, αλλά ήταν μια άλλη γυναίκα, που δεν αναφέρεται το όνομά της στα ευαγγέλια. Για την ορθόδοξη εκκλησία ήταν δια βίου παρθένα και ένα απόλυτα σεβαστό πρόσωπο. Θεωρείται ισάξια με τους αποστόλους και εορτάζεται στις 22 Ιουλίου.
Μαγδαληνή, η σύζυγος του Ιησού
Η ιστορία της Μαρίας Μαγδαληνής περιπλέκεται κι άλλο στα απόκρυφα Ευαγγέλια. Στο Ευαγγέλιο του Φιλίππου αναφέρεται ότι η Μαρία Μαγδαληνή ήταν η σύντροφος του Ιησού. Την αγαπούσε πιο πολύ από τους υπόλοιπους ακολούθους του και τη φιλούσε συχνά στο στόμα. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο της ίδιας της Μαρίας, ο Ιησούς έδειχνε προτίμηση σε εκείνη, της μιλούσε και τη συμβούλευε, αλλά δεν υπήρχε ερωτική σχέση μεταξύ τους. Τα απόκρυφα Ευαγγέλια γράφτηκαν αιώνες μετά τη γέννηση του Χριστού και δεν θεωρούνται έγκυρα ούτε από την ορθόδοξη, αλλά ούτε κι από την καθολική εκκλησία.
